روایت جراح نخبه، از تجربه مرگش - تور تایلند

کتاب When Breath Becomes Air تالیف دکتر پال کالانیتی؛ جراح 38 ساله دورگه آمریکایی-هندی است که تاکنون دو بار در ایران به فارسی ترجمه شده است. کالانیتی، فوق دکترای عصب شناسی از دانشگاه استنفورد بوده که توانست بزرگ ترین جایزه آموزشگاه جراحی مغز و اعصاب آمریکا را برای پژوهش هایش دریافت کند.

سرگذشت نامه و خاطرات این جراح جوان که پایان خودش در ماه مارس 2015 در 38سالگی در اثر سرطان ریه چشم از جهان فرو بست، در کتاب وقتی که نفس هوا می گردد، منعکس شده است.

• کتابی که برای همه طیف ها جذابیت دارد

سمیرا صادقی چیمه؛ کارشناس ارشد آموزش زبان انگلیسی که برای دومین بار در ایران این کتاب را به فارسی ترجمه نموده، در گفت وگو با خبرنگار ایبنا، شرحاتی کوتاه درباره این اثر و نویسنده اش اعلام کرد:

این کتاب در سه بخش تدوین شده که دو بخش نخست را خودِ پال کالانیتی در زمان حیات و حتی هنگامی که با بیماری سرطان دست وپنجه نرم می کرد، نوشته است و به این دلیل که دیگر زمان و توانی برای نوشتن نداشت، بخش پایانی کتاب را همسرش لوسی که یک پزشک داخلی است، نوشت. این اثر بیشتر در قالب داستانی و به صورتی جذاب به اتفاقات زندگی شخصی و کاری پال می پردازد. واقعیات منعکس شده در کتاب ازجمله جراحی هایی که صورت گرفته یا بازخورد بیماران، کاملا مستند بوده و تنها اسامی بیماران و به استثنای یک مورد همکارانش، تغییر نموده است.

این مترجم همچنین به بازخوردهایی که از خوانندگان این کتاب دریافت نموده، اشاره نمود: در بازخوردهایی که از خوانندگان کتاب داشتم، مشاهده کردم که این کتاب برای همه طیف ها از پزشکان تا بیماران و اطرافیان جذابیت داشته است؛ شاید به این دلیل که موضوع سرطان در جوامع امروزی شیوع بالایی دارد و طیف های وسیعی با انواع این بیماری درگیر هستند. دلیل دیگر جذابیت کتاب هم می تواند در این نکته نهفته باشد که پزشکی نابغه و سرشناس که خود به درمان و مداوای بسیاری از بیماران دچار بیماری های سخت پرداخته و پژوهش های بسیاری انجام داده، با بیماری مهلکی که در نهایت منجر به مرگش می گردد، دست وپنجه نرم کرد.

به نظر سمیرا صادقی، یکی از تأثیرگذارترین بخش های کتاب که در نخستین سطرهای مقدمه آمده، این است: عکس های سی تی اسکن را که بالا گرفتم، به وضوح قابل تشخیص بود؛ شُش ها پر از تومورهای بی شمار بود. ستون فقرات تغییر شکل داده و تکه ای از کبد به کلی از بین رفته بود. سرطان همه جا پخش شده بود. من رزیدنت سال آخر جراحی مغز و اعصاب بودم. شش سال آخر، بیشتر نتیجه این قبیل اسکن ها را آنالیز می کردم، به امید اینکه شاید فایده ای برای بیمار داشته باشد. اما این اسکن فرق داشت. مال خودم بود.

• برش هایی از خاطرات خودنوشتِ پال کالانیتی

در دوران جوانی ام مذهبی تر بودم، طوری که می توانستم کشیش شوم، چون نقشی مذهبی داشت که من دنبال آن بودم. با تغییر طرز فکرم، رضایت نامه ای درست کردم که با آن یک بیمار تکه کاغذی را امضا می کرد و اجازه عمل جراحی می داد، نه اینکه به عنوان کاری حقوقی در معین هرچه سریع تر تمام خطرها بود، مثل صدای روی تصویر در یک آگهی بازرگانی برای معرفی دارویی جدید، بلکه فرصتی بود برای عهد با هم وطنی رنج دیده. اینجا ما با هم هستیم و روش هایی وجود دارند که به وسیله آن ها قول می دهم شما را به بهترین صورتی که می توانم با آن ها راهنمایی کنم. با این ویژگی در دوران رزیدنتی، کارآمدتر و کارکشته تر شده بودم. بالاخره توانستم کمی آسوده شوم. دیگر سعی کردم به زندگی محبوب خودم بچسبم. حالا دیگر مسئولیت کامل سلامت بیمارانم را می پذیرفتم.

چرا من در لباس یک جراح قدرتمند بودم، اما در لباس یک بیمار، اینقدر مطیع و آرام بودم؟ حقیقت این بود که در مورد درد کمرم بیشتر از آنچه خانم دکتر می گفت، می دانستم. نیمی از تحصیلاتم به عنوان جراح مغز و اعصاب در مورد اختلالات ستون فقرات بود، اما احتمال داشت لغزش ستون فقرات باشد. درصد قابل توجهی از جوانان به آن مبتلا می شوند، اما سرطان ستون فقرات در دهه سوم زندگی شخص؟ احتمال این موضوع نمی تواند بیشتر از یک در ده هزار باشد. حتی اگر احتمالش صد برابر شایع تر بود، بازهم لغزش ستون فقرات کمتر بود. شاید فقط خودم را باخته بودم.

دست بند پلاستیکی را که همه بیماران می بستند، روی روپوش آشنای آبی کم رنگ بیمارستان بستم. از جلوی پرستارانی که به اسم می شناختم، رد شده و در اتاقی پذیرش شدم؛ اتاقی که صدها بیمار را در طول سال ها دیده بودم، با بیماران نشسته بودم و در مورد بیماری های لاعلاج و عمل های پیچیده شرح داده بودم. در این اتاق، به بیمارانی که بیماری آن ها درمان شده بود، تبریک گفته بودم و نظاره گر شادی آن ها بودم که به زندگی برگشته بودند؛ در این اتاق، مرگ بیمار را اعلام نموده بودم. روی همین جایگاه نشسته بودم، دست هایم را در همین روشویی شسته بودم، دستورالعمل ها را روی تخته سفید با خط خرچنگ قورباغه نوشته بودم و تقویم را زیرورو نموده بودم. حتی در لحظه خستگی و از پاافتادگیِ محض آرزو داشتم روی این تخت دراز بکشم و بخوابم. حالا اینجا دراز کشیده و کاملا بیدار بودم.

• سخن آخر؛ لوسی کالانیتی

هنگامی که زمستان جایش را به بهار داد، مگنولیای نعلبکی شکلی که در همسایگی مان بود، شکوفه های بزرگ و صورتی داده بود، اما سلامتی پال به سرعت در حال نزول بود. اواخر فوریه، او احتیاج به اکسیژن مکمل پیدا کرد تا تنفسش را راحت انجام دهد. من ناهار دست نخورده اش را به صبحانه دست نخورده اش اضافه کردم و در سطل آشغال ریختم و چند ساعت بعد، شام دست نخورده را به همان کُپه اضافه کردم. او عاشق ساندویچ های رول شده تخم مرغ، سس و پنیر من بود، اما با کاهش اشتهایش، ما آن را به تخم مرغ و نان تست تغییر دادیم و بعد فقط تخم مرغ و تا اینکه حتی آن ها هم برایش تحمل ناپذیر شدند. حتی نوشیدنی های محبوبش، آن لیوان هایی که من با مقدار ثابتی از کالری ها پر می کردم، به نظرش بدمزه بودند.

ما آخرین شنبه پال را با خانواده در گوشه دنج اتاق نشیمنمان گذراندیم. پال، کِیدی را روی دسته جایگاه اش نگه داشته بود، پدرش روی جایگاه پرستاری من نشسته بود، من و مادرش هم نزدیک او روی مبل نشسته بودیم. پال برای کِیدی آواز می خواند و کِیدی به آرامی با حرکت لب های او جست وخیز می کرد. کِیدی به پهنای صورتش می خندید، بی توجه به لوله ای که اکسیژن را به بینی پال می رساند. جهانی پال کوچک تر شده بود. من عیادت کننده هایی غیر از خانواده را نمی پذیرفتم. پال به من می گفت: می خواهم همه بدانند که حتی اگر من آن ها را نبینم، دوستشان دارم. من دوستیِ آن ها را گرامی می دارم و یک فنجان چای بیشتر آن را تغییر نخواهد داد. او آن روز هیچ چیزی ننوشت. فقط نسخه خطی این کتاب تا حدودی تمام شده بود و پال اکنون می دانست که بعید است آن را تمام کند. به وضوح بعید است که بُنیه و زمان این کار را داشته باشد.

این کتاب، ضرورت سرعت در مقابل زمان را نقل می نماید، از داشتن چیزهایی مهم برای گفتن. پال با مرگ روبرو شد، آن را امتحان کرد، با آن کلنجار رفت، به عنوان یک پزشک و بیمار پذیرفتش. او می خواست به مردمی که مرگ را می فهمند و با فناناپذیری شان روبرو اند، یاری کند. مردن عجیب نیست، اما در حال حاضر، مردن کسی در دهه چهارم زندگی اش عجیب است...

منبع: خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)