ابن سینا شناخت دقیقی از حکمت مشاعی به دنیا ارائه کرد، پایه گذاری حکمت اشراقی در کتاب های رمزی - تور تایلند

این دانشمند بزرگ طبیب، حکیم و فیلسوف بود، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در اواخر قرن چهارم هجری قمری چشم به دنیا گگردد و در اوایل قرن پنجم هجری قمری چشم از دنیا فرو بست.

همدان شهر تاریخ، فرهنگ و تمدن چون نگینی درخشان آرامگاه این دانشمند بزرگ را در خود جای داده و همیشه گردشگرانی از داخل و خارج کشور گرد آرامگاه اش جمع می شوند.

بر همین اساس در اول شهریور ماه که زادروز این حکیم و دانشمند بزرگ است و روز همدان نامگذاری شده با یکی از اساتید و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا و به نوعی ابن سیناپژوه در زمینه رمز و راز ماندگاری آثار ابن سینا صحبت کردیم.

- ابتدا از شخصیت دنیای این دانشمند بزرگ بفرمایید و اینکه چگونه مسیر علم را پیموده است؟

ابن سینا شخصیتی بسیار بزرگ و از فیلسوفان بزرگ مسلمان در تاریخ اسلا می بود به طوری که می توان ابن سینا از مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان دانست که در طول هزار سال گذشته، هم در حوزه تمدن اسلامی و هم در مغرب زمین نظر محققان و اندیشمندان زیاید را به خود جلب کرد.

اندیشه ها و تفکرات این فیلسوف بزرگ در طول 10 قرن گذشته فلسفه اسلامی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است به طوری که جناب ابن سینا در تمام شاخه های فلسفه کتاب های جالبی را تألیف نموده اما دانش خود را منحصر در فلسفه ننموده است بلکه از حوزه فلسفه خروج پیدا می نماید و در پزشکی شاهکار دیگری خلق می نماید.

- ابوعلی سینا آثار زیادی از خود به جای گذاشته است در خصوص آثار او توضیحاتی بفرمایید.

شفا یکی از تألیفات شاخص این دانشمند حکیم است، این کتاب دایره المعارفی است که تمام علوم فلسفه را در خود جای داده است.

خلاصه ای از کتاب شفا ولی با تقریر و بیان جدیدتر کتاب النجاه ابن سیناست که این هم کتاب شناخته شده ای است.

الاشارات و التنبیهات دیگر اثر ابن سیناست که در حوزه منطق و الهیات و در حوزه عرفان ابن سینا نکات خوبی را بیان نموده است.

سه بخش آخر الاشارات و التنبیهات وارد حوزه عرفان می گردد که شخصیتی چون امام فخر رازی که ناقد بسیار دقیقی است اعتراف می نماید که ابن سینا وقتی در حوزه عرفان قلم زده آنچنان مباحث عرفانی را ایشان ترسیم نموده که نه قبل و نه بعد از ابن سینا کسی نتوانسته به این زیبایی کار انجام دهد.

القانون دیگر کتاب بوعلی است که در موضوع طب و پزشکی است، همان کتابی که هنوز در طب سنتی شرق و غرب دنیا مورد توجه است.

- بعضی از دانشمندان از رساله های پر رمز و رموز بوعلی سینا سخن می گویند، آن نسخ کدامند؟

رسائل مختلفی چون کتاب التعلیقات، کتاب المبدا و المعاد از دیگر کتب و آثار ابن سیناست اما رساله های رمزی ابن سینا شامل رساله الطیر، رساله حی بن یحضان و فی سلامان و ابسال است.

ابن سینا رساله هایی در معرفت نفس به رشته تحریر درآورده و ما دایره بسیار گسترده ای از تألیفات ابن سینا را می بینیم.

- چرا بعضی از آثار بوعلی با چنین ارزشی از بین رفته یا اصلا اثری از آنها نیست؟

دلایل مختلفی منجر به از بین رفتن آثارش منجر شده است؛ پس از حمله سلطان محمد غزنوی به اصفهان کتابخانه ابن سینا از بین رفت به طوری که از بسیاری از نوشته های ابن سینا اثری نمانده است.

کتاب الانصاف با قریب به 20 جلد از جمله کتابی است که حتی یک صفحه هم از آن در دسترس نیست.

- پس از قرن ها هنوز شاهدیم که علوم ابن سینا در غرب و شرق دنیا کاربرد دارد، دلیل آن را در چه می دانید؟

ابن سینا دارای نبوغ ذاتی بسیار گسترده و فراوانی است که این نبوع ابن سینا خود یاری کرد که احاطه و اشراف به دانش های مختلف داشته باشد.

به واسطه این نبوغ ابن سینا کمتر به استاد احتیاج پیدا کرد اما آنچه از اساتید خود گرفت، با مطالعه و سخت کوشی بدست آورد و اینطور نبود در حین مطالعه خسته و ناامید گردد.

خود ابن سینا می گوید کتاب متافیزیک یا مابعدالطبیعه ارسطو را 40 بار خواندم اما متوجه نشدم و گره هایی برایم وجود داشت. یک روز که در بازار قدم می زدم دوره گردی کتابی را به زور به من فروخت که وقتی خریدم، دیدم این گمشده من است.

آن کتاب همان کتاب اغراض مابعدالطبیعه فارابی بود، این کتاب گره گشایی از کتاب متافیزیک ارسطو بود و ابن سینا می گوید: این کتاب را خواندم و گره هایم باز شد.

ابن سینا متولد بخاراست اما در گرگان، همدان، اصفهان، ری و... رفت و آمد نموده و توانسته از کتابخانه های غنی که در محدوده این استان ها که مراکز علمی بودند نیز به نحو احسن استفاده کند، او هر آنچه که می خوانده یادداشت برمی داشته و تالیفات زیادی از خود به جای گذاشته است.

- ابن سینا در زمینه فلسفه کتاب شفا را نوشته است؟ از نگاه فلسفی ابن سینا نیز برایمان بفرمایید.

نگاه ابن سینا فلسفی است و نگاه فلسفی فرا زمانی و فرامکانی است، به همین دلیل است که اندیشه های ابن سینا در قرن چهارم و پنجم محصور نشد بلکه ساری و جاری است و امروز هم می بینیم که خیلی از اندیشمندان ما به آثار ابن سینا و به کتاب های فلسفه و عرفان ایشان رجوع می نمایند به طوری که در آثار و نوشته ها از آنها بهره می برند و در طول سال صدها مقاله به وسیله اندیشمندان به زبان های مختلف درباره ابن سینا نوشته می گردد.

امروز همه ابن سینا را به عنوان یک شخصیت دنیای می شناسند زیرا نمی توان ابن سینا را به یک جغرافیای خاص محدود کرد.

از نظر تاریخی ابن سینا نقطه آغاز فلسفه اسلامی نیست چون قبل از ابن سینا شخصیت های کندی و فارابی بودند و نمی توان او را موسس فلسفه اسلامی دانست ولی از نظر جامعیت نظام فلسفی و تنوع موضوعاتی که ابن سینا به آنها پرداخته و همچینن طرح مسائلی که ضروری است هر فیلسوفی درباره آن موضع گیری داشته باشد، ابن سینا جایگاه ویژه ای دارد، به همین دلیل اندیشه های ابن سینا بیش از دیگران محل بحث بوده است.

- علم ابن سینا دنیای است در خصوص چگونگی نفوذ علم ابن سینا در غرب و شرق نیز توضیحاتی داشته باشید.

نفوذ ابن سینا منحصر در مشرق زمین نیست بلکه در غرب هم تاثیر فراوانی دارد به طوری که هم بخشی از کتاب شفای ایشان در اواخر قرون وسطی به زبان لاتین ترجمه و کانون توجه جدی اندیشمندان غربی قرار گرفته است.

دستاورد مهم ابن سینا برای فیلسوفان و متکلمان مسیحی خیلی ارزشمند و مغتنم بود، ابن سینا با جمع فلسفه و دین، یک تحلیل عقلانی و فلسفی از آموزه های دینی داشت.

توماس آکیوناس فیلسوف و متکلم بزرگ مسیحی در قرون وسطی به شدت از ابن سینا متأثر است و در آثار خود دیدگاه های ابن سینا را مورد بحث و آنالیز قرار داده است.

شخصیت های دیگری هم از اروپا متأثر از اندیشه های ابن سیناست به طوری که در قلمرو علم به ویژه دانش پزشکی تاثیر چشمگیری را بر شرق و غرب داشته و توضیح های گوناگونی هم بر کتاب قانون او نوشته اند و در غر ب کتاب قانون به زبان لاتین ترجمه شد.

- ممنونم از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید، اگر مطلبی هست بفرمایید .

از نگاه شما برای پردازش شخصیت ابن سینا قدردانم اما یک نکته ای که قابل تامل و توجه است اینکه شخصیت ابن سینا به گونه ای است که هم در مشرق زمین و هم مغرب زمین تاثیرات فراوانی داشته است.

تاثیرات ابن سینا در مشرق زمین و دنیا اسلام و بعلاوه در قرن حیات ابن سینا یعنی قرن چهارم و پنجم هجری قمری، اوج بالندگی تمدن اسلامی به شمار میرود.

از یک طرف ابن سینا توانست شناخت دقیقی از حکمت مشاعی به دنیا ارائه دهد از طرف دیگر نگاه نوافلاطونی داشته باشد، او توانست نظرات نوافلاطونیان را در آثارش منعکس کند و از طرف دیگر توانست گام های خوبی را در راستای پایه های اشراقی بردارد.

هر چند ابن سینا پیروز نشد که مدل و جامعیت خاصی که مدنظرش بود تا بتواند در واقع حکمتی را پایه گذاری کند اما گام های اولیه را برداشت و شهاب الدین سهروردی از آنجایی که ابن سینا به انتها رساند، آغاز کرد و حکمت اشراقی را پایه گذاری کرد.

ابن سینا در کتاب اشارات و تنبیهات و در آن کتاب های رمزی توانست به گونه ای حکمت اشراقی و عرفانی را پایه گذاری کند و از این جهت بر دانشمندان بعدی خود تاثیر گذاشته است.