برترین فیلم های ویم وندرس؛ سفری در دنیای سینمای شاعرانه آلمان - تور تایلند

از سوی دیگر ویم وندرس هیچگاه خود را به ساختن فیلم در کشورش محدود نکرد. او دلباخته سینما و ادبیات آمریکا بود و بعضی از برترین فیلم هایش را یا در آن جا ساخت یا با اقتباس از نویسندگان آن سرزمین مقابل دوربین برد. می توان در همین لیست به آثاری از ویم وندرس رسید که آشکارا خبر از دلبستگی او به این کشور می دهند اما نکته شاخص دیگر این فیلم ساز آلمانی نگاه انسانی اش به دنیا است که باعث شد به هر گوشه دنیا سفر کند و فیلمی بسازد که قابل تامل است و می تواند تا مدت ها سوژه اصلی بحث های سینمایی قرار گیرد؛ از فیلمی که داستانش در ژاپن می گذرد تا اثری با ارتباط به عکاسی برزیلی و در کشور برزیل در این لیست جایی برای خود دارند.

خواندنی ها

30 فیلم آلمانی برتر از دوران اکسپرسیونیسم تا عصر مدرن

نکته دیگر این که ویم وندرس هم مانند دیگر همتای آلمانی خود یعنی ورنر هرتزوگ علاقه بسیاری به ساختن فیلم های مستند دارد. او سوژه های مختلفی را در این سال ها انتخاب نموده و با آن نگاه ویژه و شاعرانه خود به آن ها نزدیک شده است؛ از ساختن فیلمی درباره عکاسی برزیلی به نام سباستیائو سالگادو که به تازگی درگذشته و کارهایش شهره عام و خاص است تا ساختن فیلمی درباره کارگردان بلند آوازه ژاپنی یعنی یاسوجیرو اوزو که بسیار بر شیوه کار و نگاه ویم وندرس تاثیر گذاشته است. می توان در لیست برترین فیلم های این کارگردان بزرگ آلمانی همه این موارد را دید و البته به زخم های جامانده بر پیکر یک کشور تا زمان فروپاشی دیوار برلین هم پی برد.

15. داستان لیسبون (Lisbon Story)

• بازیگران: رودیگر وگلر، پاتریک بوچا
• محصول: 1995، آلمان، پرتغال، فرانسه و اسپانیا
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.1 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 86٪

به محض پخش داستان لیسبون در جشنواره کن سال 1995، بسیاری گمان کردند که این بازگشتی باشکوه برای کارگردان نامدار آلمانی است. ویم وندرس پس از فروپاشی دیوار برلین در سال 1989 پیروز شده بود فیلم خوب تا خاتمه دنیا را بسازد اما در ساختن فیلم های تاثیرگذاری چون آثار قدیمی تر خود چندان پیروز نبود. در آن دوران رودیگر وگلر، بازیگر محبوب ویم وندرس هم در لیست بازیگران فیلم وجود داشت که نوید اثری درخشان شبیه به دوران خوش گذشته می داد، اما داستان لیسبون خیلی زود فراموش شد.

داستان لیسبون درباره یک مستند ساز است که مدت ها است در پی دوستش می گردد و در آخر رد او را در شهر لیسبون پرتغال پیدا می نماید. حال او این شهر را برای یافتن رفیق قدیمی خود زیر پا می گذارد.

14. نیا در بزن (Dont Come Knocking)

• بازیگران: سم شپرد، جسیکا لانگ و تیم راث
• محصول: 2005، آلمان و آمریکا
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6.6 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 41٪

نیا در بزن را سم شپاردی نوشته که یکی از بزرگترین نمایش نامه نویسان آمریکا در نیمه دوم قرن بیستم میلادی است. کارگردانش هم که ویم وندرس بزرگ است. تیم بازیگری معرکه ای هم در برابر دوربین فیلم ساز نهاده شده اند. طبیعی است که گمان کنیم با فیلمی کم نظیر طرف خواهیم شد. اما خیلی طول نمی کشد که این امید به یاس تبدیل می گردد. نیا در بزن را فقط می توان به خاطر نام همین بزرگان به تماشا نشست، وگرنه علت دیگری برای این اتلاف وقت وجود ندارد.

داستان فیلم درباره یک بازیگر سینمای وسترن است که دست از زندگی شسته و به جاده می زند تا به صحنه فیلم برداری فیلم آخرش برسد. باز هم جاده و آوارگی در فیلم های ویم وندرس نقشی پر رنگ دارند.

13. پینا (Pina)

• بازیگران: پینا باوش، دومنیک مرسی (مستند)
• محصول: 2011، آلمان
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.6 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 95٪

در این جا ویم وندرس بزرگ از فناوری سه بعدی استفاده نموده تا بتواند هنر پایکوبینده ای بزرگ چون پینا باوش را با تمام جزییات تصویر کند و مخاطب را غرق در رویایی کند که گویی تمام نشدنی است. باید این فیلم را مستند در نظر گرفت؛ چرا که ویم وندرس تمام کوششش را می نماید تا هم مسیر آماده شدن عوامل صحنه را نشان دهد و هم از خود نمایش تصویر بگیرد. دوربین او در تمام مدت دور هنرمند محبوب فیلم ساز طواف می نماید تا با یکی از برترین فیلم های سه بعدی تاریخ سینما طرف شویم.

از سوی دیگر ویم وندرس کوشش نموده که از دل یک اجرای پایکوبی، روایت را به گونه ای بیرون بکشد که حال و هوایی داستانی داشته باشد.

12. حرکت اشتباه (The Wrong Move)

• بازیگران: رودیگر وگلر، هانا شیگولا و ماریان هوپ
• محصول: 1975، آلمان غربی
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6.9 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 71٪

باز هم جاده و باز هم قصه آوارگی آدم ها. ویم وندرس دلباخته آدم هایی است که راه خود را گم نموده اند و عملا زیر آسمان خدا زندگی می نمایند تا سقفی بالای سر خود داشته باشند. ویم وندرس در کارنامه خود یک سه گانه جاده ای دارد؛ به ترتیب آلیس در شهرها، همین فیلم و سلاطین جاده. هر سه این فیلم ها را روبی مولر فیلم برداری نموده و داستان همه در آلمان غربی می گذرد. در این میان حرکت اشتباه تنها فیلم رنگی این سه گانه است.

حرکت اشتباه قصه زندگی مردی است که دوست دارد نویسنده گردد. او خانواده خود را ترک می نماید و پس از عوض کردن قطار در هامبورگ با دختر بازیگری آشنا می گردد که زندگی او را برای همیشه تغییر می دهد. بازی وگلر در قالب این مرد یکی از نقاط قوت فیلم است.

11. بسیار دور، چنین نزدیک (Faraway, So Close)

• بازیگران: پیتر فالک، اتو ساندر و هروست بوخهولس
• محصول: 1993، آلمان، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، روسیه و اسپانیا
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.2 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 54٪

بسیار دور، چنین نزدیک را می توان دنباله فیلم بال های اشتیاق در نظر گرفت. باز هم در این جا فضایی فانتزی بر فیلم سایه انداخته و داستان در عالمی غیر واقع جریان دارد. آن چه که فیلم را به بال های اشتیاق نزدیک می نماید نگاه شاعرانه فیلم ساز است. این در حالی است که تمام عناصر دیگر فیلم فرسنگ ها با آن شاهکار بی نظیر فاصله دارد. بازیگران بزرگی هم در برابر دوربین فیلم ساز نهاده شده اند اما باز هم این موضوع باعث نشده که با یک شاهکار کم نقص طرف باشیم.

داستان فیلم در برلینی می گذرد که پس از دهه ها دوباره متحد شده است و حال دو فرشته از آسمان به آن می نگرند. همین یک خط خبر این می دهد که نگاهی اجتماعی و سیاسی بر سر قصه ای که می توانست به تمامی انسامی باشد، سایه انداخته است.

10. توکیو - گا (Tokyo - Ga)

• بازیگران: مستند
• محصول: 1985، آمریکا و آلمان غربی
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.3 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 60٪

ویم وندرس دلباخته سینمای یاسوجیرو اوزو، فیلم ساز شهیر ژاپنی است. هر دوی این کارگردان ها نگاهی شاعرانه به زندگی داشتند. گرچه تفاوت ها آشکار است و اوزو درام را از دل موقعیت های معمولی و ساده زندگی بیرون می کشید و ویم وندرس دنیای خیال انگیزتر و پر فراز و فرودتر دارد، اما نوع نگاه غول ژاپنی قطعا بر نگاه فیلم ساز آلمانی تاثیر گذاشته است.

به همین علت هم ویم وندرس دوربینش را برداشت و سری به ژاپن زد تا فیلمی درباره اوزو بسازد. نکته این که توکیو - گا در نهایت اثری است متعلق به ویم وندرس. تماشای نحوه برخورد او با دنیا اوزو مهم ترین نقطه قوت فیلم است. گرچه توکیو - گا با دیگر مستندهای ویم وندرس درباره بزرگان هنر، فاصله ای کیفی دارد.

9. باشگاه اجتماعی خوش چشم انداز (Buena Vista Social Club)

• بازیگران: مستند
• محصول: 1999، آلمان، آمریکا، بریتانیا، فرانسه و کوبا
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.6 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 92٪

باشگاه اجتماعی خوش چشم انداز یک مستند موزیکال است. کوبایی ها موسیقی ویژه ای دارند. ویم وندرس سعی نموده علاوه بر ادای دین به این موسیقی، ریتم فیلم خود را هم با آن هماهنگ کند. بعلاوه کوبایی ها پایکوبیی مختص به خود دارند که با نام دانزن شناخته می گردد. از آن جایی که ویم وندرس هم علاقه بسیاری به این هنر دارد، در این مستند به این نوع پایکوبی هم پرداخته است. در چنین قالبی با یکی از برترین مستندهای موزیکال طرف هستیم که در آن هم موسیقی و پایکوبی وجود دارد و هم تصویری منحصر به فرد از زندگی در کشوری چون کوبا در برابر ما قرار می دهد.

از سوی دیگر نام فیلم اشاره به یک باشگاه موسیقی دارد که در دهه 1940 میلادی در کوبا راه افتاد؛ همان باشگاه معروف بوئنا ویستا سوشیال کلاب.

8. روزهای عالی (Perfect Days)

• بازیگران: کوجی یاکوشو، توکیو اموتو و آریسا ناکانو
• محصول: 2023، ژاپن و آلمان
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.9 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 96٪

هیرایاما در یک توالت عمومی در محله ای مرفه در توکیو به عنوان نظافتچی کار می نماید. او مجبور است هر روز از خانه خود که در مکانی فقیرنشین است به محل کارش برود. هیارایاما کارش را از صبح خیلی زود شروع نموده و دیرهنگام هم به خانه بازمی گردد. علی رغم این زندگی سخت او هنوز هم دلخوشی های کوچکی برای ادامه دادن دارد. ویم وندرس از این قصه فیلمی شدیدا خوشایند ساخته و البته در زمان ساختش بسیار تحت تاثیر یاسوجیورو اوزوی افسانه ای بوده است.

این تاثیر را می توان در گوشه به گوشه کار و در لحظه لحظه آن دید؛ هم در فرم فیلم و هم در نحوه نمایش زندگی مرد. روزمرگی های مردی که گاهی ناخوشایند هم به نظر می رسند در این جا با نگاه شاعرانه فیلم ساز تبدیل به اثری شده که در خاتمه حال مخاطب خود را بهتر می نمایند.

خواندنی ها

نقد فیلم روزهای عالی؛ در ستایش ساده زیستی، روزمرگی و گذشته

7. آلیس در شهرها (Alice In The Cities)

• بازیگران: رودیگر وگلر، یلا روتلاندر
• محصول: 1974، آلمان غربی
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.8 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 100٪

این اولین فیلم از سه گانه جاده ای ویم وندرس است که با فیلم های حرکت اشتباه و سلاطین جاده کامل شد. در این جا نویسنده ای آلمانی پس از یک شکست حرفه ای میخواهد از نیویورک به آلمان بازگردد. در طول مسیر او با زنی آشنا می گردد که دختری دارد. زن آن ها را ترک می نماید و می گوید که بازخواهد گشت اما و دیگر بازنمی گردد. دخترک که آلیس نام دارد باید به همراه نویسنده راهی خانه مادربزرگش گردد اما هیچ آدرسی از آن در فکر ندارد و فقط تصویری از نمای بیرونی خانه مادربزرگ در اختیار دارد. حال سفر ادیسه وار نویسنده و آلیس تبدیل به ماجرایی می گردد که به مرور هر دو را تغییر می دهد.

در این جا هم می توان دید که چگونه ویم وندرس از بی پناهی و وادادگی آدم هایش قصه ای شاعرانه بیرون می کشد. رودیگر وگلر بازیگر مورد علاقه ویم ندرس هم حضور درخشانی در فیلم دارد.

6. نمک زمین (The Salt Of The Earth)

• کارگردانان: ویم ونرس و جولیانو روبیرو سالگادو
• بازیگران: مستند
• محصول: 2014، فرانسه، برزیل و ایتالیا
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8.4 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 94٪

این یکی از برترین مستندهای ساخته شده در یک دهه اخیر سینما است. سوژه آن کارهای عکاس بلند آوازه برزیلی یعنی سباستیائو سالگادو است که سال ها دوربین به دست از بعضی بزرگترین اتفاقات و فجایع دهه های اخیر عکس گرفت؛ از جنگ خلیج فارس گرفته تا سفر به کشورهای آفریقایی و ثبت تصاویری از زندگی آن ها. او بعلاوه دوستدار طبیعت هم بود و از زاویه نگاه خود عکس های بی نظیری از کره زمین ثبت نموده است. متاسفانه همین چند روز پیش این هنرمند بزرگ برزیلی را از دست دادیم.

در سال 2014 ویم وندرس به همراه پسر سالگادو دست به ساختن فیلمی مستند زد که به کارها و نوع نگاه این مرد می پردازد. فیلم خیلی زود مورد توجه نهاده شد و حتی از سوی مخاطب عام هم دیده شد و شهرتی بیشتر برای سالگادو به هم زد. از جشنواره کن تا جشنواره سن سباستین فیلم نمک زمین را تحسین کردند.

5. سلاطین جاده (King Of The Roads)

• بازیگران: رودیگر وگلر، هانس زیشلر
• محصول: 1976، آلمان غربی
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.6 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 100٪

این سومین فیلم از سه گانه جاده ای ویم وندرس و البته برترین آن ها است. داستان باز هم درباره آدم های به ته خط رسیده و واداده ای است که رابطه ای عجیب و غریب را با هم شروع می نمایند و تنها مسیر آن ها هم جاده ای بی خاتمه است که به محل زندگیشان تبدیل می گردد. در این جا دو مرد به طور اتفاقی با هم آشنا شده و به اتفاق یکدیگر به دل جاده می زنند. یکی مکانیکی سیار است که از شهری به شهر دیگر می رود و پروژکتورهای سینما را تعمیر می نماید و دیگری مردی بدبین که به تازگی از یک رابطه عاشقانه خارج شده و هیچ مامنی و سرپناهی برای خود پیدا نمی نماید.

فیلم زمانی نزدیک به سه ساعت دارد. در این مدت ویم وندرس به خوبی به زیر پوست شخصیت هایش نفوذ می نماید تا در نهایت از تنهایی آن ها، به تنهایی انسان مدرن برسد. از این طریق تصویری درخشان شکل می گیرد که هر آدمی در هر گوشه دنیا می تواند با آن ارتباط برقرار کند.

خواندنی ها

10 فیلم جاده ای برتر قرن بیست و یکم که باید ببینید

4. رفیق آمریکایی (The American Friend)

• بازیگران: دنیس هاپر، برونو گانتز و لیسا کروزر
• محصول: 1977، آلمان غربی و فرانسه
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.4 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 91٪

مردی به نام تام ریپلی به همراه فردی جاعل، مشغول فروش نقاشی های تقلبی است. او از این طریق عایدی خوبی دارد اما حضور یک شخص تبهکار همه چیز را به هم می ریزد؛ او از تام می خواهد که آدمکش گردد وگرنه همه چیز به هم خواهد ریخت. آن چه که این قصه به ظاهر ساده را تماشایی می نماید تعلیقی است که در لحظه لحظه آن جریان دارد؛ تعلیقی که تفاوتی اساسی با فیلم های آمریکایی و اروپایی هم دوره خود دارد و می توان آن را بطئی و آرام نامید. تصویر درخشانی که ویم وندرس از هامبورگ ارائه می دهد، پر از تضاد میان سفیدی و سیاهی است و بعلاوه هزارتوی اخلاقی شکل گرفته در این شهر، باعث می گردد ریتم فیلم از بین نرود و مخاطب تا خاتمه چشم از پرده برندارد.

ویم وندرس فیلم رفیق آمریکایی را بر اساس کتاب بازی ریپلی به قلم پاتریشیا های اسمیت ساخته است. گرچه وندرس تا پیش از این فیلم های مهمی ساخته بود اما این فیلم رفیق آمریکایی بود که نام او را بر سر زبان ها انداخت. خاتمه بندی رفیق آمریکایی تا مدت ها فکر تماشاگرش را درگیر خواهد نمود.

3. تا خاتمه دنیا (Until The End Of The World)

• بازیگران: ویلیام هرت، سولویگ دومارتان، سم نیل، رودیگر وگلر و مکس فون سیدو
• محصول: 1991، استرالیا، آلمان، فرانسه و آمریکا
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 6.8 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 89٪

تا خاتمه دنیا یک فیلم علمی- تخیلی است. برترین فیلم ویم ندرس پس از فروپاشی دیوار برلین و یک پارچه شدن آلمان هم محسوب می گردد. داستان فیلم در آستانه هزاره سوم جریان دارد و باز هم مانند بسیاری از آثار دیگر ویم وندرس حال و هوایی جاده ای دارد. زن و مردی تحت تعقیب هستند و از این سو به آن سو می روند. ظاهرا زمین در آستانه یک فاجعه نهاده شده. این زن و مرد هم در چنین شرایطی توانسته اند به دستگاهی دست یابند که رویاها را از حالتی فکری به شکل عینی و قابل تماشا در می آورد.

ویم وندرس چنین توانسته دنیایی فانتزی خلق کند که شاعرانه هم هست. نزدیک شدن به تجربه زیسته آدمی در آستانه بروز یک فاجعه بزرگ هیچ گاه چنین ظریف و پر احساس از کار درنیامده است. ضمن این که بازی دو بازیگر اصلی فیلم یعنی ویلیام هرت و سولویگ دامارتان هم به بالا رفتن کیفیت نهایی فیلم یاری می نماید.

2. بال های اشتیاق/ زیر آسمان برلین (Wings Of Desire)

• بازیگران: برونو گانتس، سولوی دو مارتان و اتو زاندر
• محصول: 1987، آلمان غربی و فرانسه
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 98٪

ویم وندرس همیشه به حال و هوای فانتزی علاقه داشته و این برترین فیلم او در این وادی است. البته او از این حال و هوا به قصد ساختن دنیای شاعرانه استفاده می نماید. در این جا او رنج انسان بودن را در کنار زیبایی هایش به تصویر کشیده و از این تناقض به یک وحدت تصویری معرکه رسیده است. فرشته هایی با عمر جاودان وظیفه دارند که در تمام مدت به افکار انسان ها گوش فرادهند و مواظب آن ها باشند.

در حالی که دنیا روز به روز سریع تر می گردد و آدم ها از هم دورتر، انسان های بیشتری هم دچار سردرگمی و افسردگی می شوند. این فرشته ها وظیفه دارند که از این استرس بکاهند و آرامش را در وجود آدمیان به وجود آورند. حال یکی از فرشته ها عاشق زنی زمینی می گردد. اما مشکل این جا است که اولا او برای زن نامرئی است و دوم برخلاف زن عمری جاودان دارد. حال باید او از این امتیازات دست بکشد تا بتواند به وصال معشوق برسد. اما رسیدن به معشوق دردهای خودش را هم دارد.

1. پاریس، تگزاس (Paris, Texas)

• بازیگران: هری دین استنتون، ناستاسیا کینسکی و دین استاکول
• محصول: 1984، آلمان غربی و فرانسه
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8.1 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 94٪

رسیدیم به برترین و معروف ترین فیلم ویم وندرس در تاریخ سینما. اثری دریغ آلود و پر احسلس و شاعرانه که باز هم مانند بسیاری از فیلم های وندرس جاده ای هم محسوب می گردد و مانند تمام آن آثارش درباره سرگشتگی آدمی در دنیا مدرن است. البته داستانی عاشقانه هم دارد؛ عشقی که کمتر چنین ظریف، پر از درد و البته با حسرت به تصویر عایدیه است. باید به این نکته اشاره نمود که وندرس برترین فیلمش را در آمریکا ساخته است.

تراویس اندرسون چهار سالی است که گمشده و کسی از وی خبر ندارد. او پسری هفت ساله دارد که نزد برادر کوچکترش زندگی می نماید. تراویس به شکل ناگهانی در یک شهر مرزی پیدا می گردد و نزد خانواده اش بازمی گردد. اما مشکل این جا است که او عاشقانه زنش را که او هم گمشده، دوست دارد و نمی تواند نبودنش را تاب بیاورد و به همین علت به سمت جنون و دیوانگی حرکت می نماید و این خطر وجود دارد که دوباره گم گردد. او باید هر طور که شده همسرش را پیدا کند.

منبع: خبرنگاران مگ