بانوی سردار؛ تکخالِ این روزهای تلویزیون!؟ - تور تایلند

این روز ها بعد از خاتمه عصر جدید، تک خال تلویزیون، سریالی است به نام بانوی سردار. سریالی تاریخی به کارگردانی پرویز شیخ طادی که روایتگر بخشی از زندگی بی بی مریم ملقب به سردار مریم است.

شخصیتی که در تاریخ معاصر به نخستین بانوی سردار ایرانی که به مبارزه با استکبار انگلیس و حکومت مرکزی رضا شاه پرداخته، معروف است.

سریال بانوی سردار به سیاق مد جدید سریال های تاریخی شبکه سه از بازیگرانی کمتر شناخته شده در روایت داستانش بهره می برد. بازیگرانی، چون پانته آ سیروس، حبیب دهقان نسب، سهیلا رضوی، فرخ نعمتی، کاظم هژیرآزاد و صدرالدین حجازی؛ با سابقه معتبر و محترم نمایشی که البته هیچ کدام سوپراستار های سینما و جعبه جادو نیستند.

موج جدید سریال سازی تاریخی

مخاطبان تلویزیون این سریال را در کنار بانوی عمارت عزیزالله حمیدنژاد موج جدید سریال سازی تاریخی در تلویزیون نام نهاده اند؛ سریال هایی که ظاهرا در پاسخ به این خواسته مکرر ساخته شده اند که چرا سریال هایی به سبک آثار کره ای در ایران ساخته نمی گردد؟

حقیقتش این دو سریال محبوب از جهاتی هم با هم مشابهند؛ ازجمله این که هر دو بدون این که از بودجه های ویژه و فاخر استفاده نمایند، کار های آبرومندی از کار درآمده اند و هر دو هم با استقبال مخاطبان روبرو شده اند. هر دو داستانی جذاب در بستر تاریخ روایت می نمایند، با هنرپیشه هایی توانا، اما کمتر شناخته شده.

بی بی مریم که بود؟

بی بی مریم بختیاری مشهور به سردار مریم بختیاری، متولد سال 1253، نویسنده ایرانی و از فعالان انقلاب مشروطه بود. او از زنان باسواد و روشنفکر عصر خود بود که به طرفداری از حقوق زنان برخاست. سردار مریم که فنون اردوکشی نظامی و لشکرداری را از پدر و برادرانش آموخته بود، با تشکیل هنگی از سواران بختیاری، در جنگ جهانی اول با اشغالگران مبارزه کرد.

مقطع دیگر مهم زندگی بی بی مریم دوران بعد از کودتای 1299 است؛ زمانی که کسی جرأت پناه دادن به مصدق را نداشت، او پیام داد: تا زمانی که یک زن برنو به دست در ایل بختیاری هست، شما در امانید! و برای همین از مصدق نقل شده: در ایران تنها یک مرد وجود دارد و آن هم سردار مریم بختیاری است.

هر دو داستانی با موضوع یک زن را روایت می نمایند و نیز هر دو به دلیل پیروزیت شان، بازیگران شان را ستاره نموده اند. بانوی عمارت حسام منظور را بدل به ستاره ای محبوب کرد و این روز ها در بانوی سردار هم نگاه های زیادی به پانته آ سیروس دوخته شده و خیلی ها او را ستاره آینده تلویزیون می دانند.

آیا بانوی سردار پیروز است؟

با این که هنوز منتقدان شناخته شده واکنشی به بانوی سردار نشان نداده اند، اما حداقل در فضای مجازی استقبال عجیب وغریبی از این سریال به عمل آمده و خیلی ها آن را بهترین کار تلویزیون در 6 ماهه اول سال جاری نامیده اند. برای همین هم رسانه های اجتماعی پر است از پست ها و توییت هایی که به ستایش بانوی سردار پرداخته اند؛ پست هایی حتی گاه اغراق آمیز چون: شما هم با من هم عقیده اید که بانوی سردار بهترین سریال سال های اخیر است؟ یا: کاش به جای سریال های مزخرف بوی باران و آچمز و حتی گاندو سریال های تاریخی امثال بانوی سردار ساخته بشه..

سیاست در بانوی سردار

البته خیلی ها هم این سریال را متهم می نمایند به نگاه سیاسی. سریالی که منتقدانش معتقدند بی بی مریم را که زنی نویسنده، روشنفکر و ترقی خواه بوده، در حد پسند نگاه غالب ایدئولوژیک تقلیل داده است. یا در این مورد که با تکیه بر مفاهیمی، چون مبارزه با فساد کد هایی درباره جامعه امروز می دهد که در بین مخاطبان شائبه حمایت از یک چهره سیاسی خاص را موجب شده است؛ شائبه هایی که البته کارگردانش با جرأت و صراحت، موکدا تکذیب می نماید و می گوید که بانوی سردار با هیچ انگیزه آشکار و نهان سیاسی ساخته نشده است.

بانوی سردار از زبان کارگردانش:

علت ساخت بانوی سردار نه سیاسی است نه اجتماعی و نه مالی

پرویز شیخ طادی در سینما کارگردان شناخته شده ای است؛ با چند فیلم مطرح و تحسین شده در فستیوال های داخلی. او، اما در تلویزیون نخستین تجربه سریال سازی اش را روی آنتن فرستاده. سریالی به نام بانوی سردار که در این چند قسمتی که پخش شده، پربیننده ترین سریال این چند ماه اخیر بوده است. آن چه در پی می آید، نکاتی است درباره بانوی سردار از زبان کارگردانی که نشان می دهد در قاب تلویزیون نیز حرف هایی برای گفتن دارد:

خیلی ها گفته اند که بانوی سردار یک کار سفارشی است برای برجسته کردن تصویر مورد پسند صداوسیما از زن ایرانی.

نه، با تأکید می گویم که ساخت بانوی سردار نه به دلیل انگیزه های سیاسی بوده، نه مالی و نه حتی اجتماعی.

اما به هرحال دلیلی باید شما را به ساخت این سریال واداشته باشد دیگر.

در تمام کارهایم، به خصوص در این سریال خیلی آگاهانه به سراغ این نرفتم که مثلا جامعه این موضوع را می طلبد.

انتخاب شخصیت محوری بی بی مریم آیا به این دلیل نبود که در قالب او می شد خیلی حرف ها زد؟

تاریخ ما پر است از این سردارها. ما اگر تاریخ هر استانی را نگاه کنیم، می بینیم چه گنجینه های تاریخی در آن سامان بوده اند، شخصیت هایی آرمان خواه و عدالت طلب که بی بی مریم هم یکی از آنهاست.

آقای شیخ طادی! خیلی ها معتقدند که شخصیت واقعی بی بی مریم از جنس دیگری بوده و در سریال تنها به آن وجه مورد پسند صداوسیما پرداخته شده است. درست است؟

این انتقادی است که همواره در خصوص شخصیت های تاریخی ابراز می گردد. انگار برخی ها نمی خواهند این شخصیت ها مطرح شوند. شاید هم از ناآگاهی است که فرق واقعیت تاریخی و درام را نمی دانند، درحالی که تلویزیون یا هر قالب دیگری یکسری امکانات در اختیارمان می گذارد و ما باید براساس آن اقدام کنیم.

یعنی چه؟ بحث ممیزی را می گویید؟

نه، منظورم این است که ما به هرحال قرار بود داستان مان را در 12 قسمت تعریف کنیم و به این دلیل نمی شد تمام زندگی او را روایت کرد؛ بنابراین آمدیم و عملا از زندگی بی بی مریم اقتباس کردیم. حالا هم می گردد این را به عنوان گام اول در نظر گرفت. بی بی مریم متعلق به من نیست که. این فقط معرفی یک شخصیت است و بقیه اگر می خواهند بیایند و برهه دیگری از زندگی او را روایت نمایند.

اگر قرار بود فراز و فرود های سردار مریم را بسازید، فکر می کنید حجم کار چند برابر این می شد؟

این کار در چند مرحله تبدیل به این مینی سریال شد. ما اولش فقط قرار بود یک تله فیلم از زندگی بی بی مریم بسازیم، اما در روند تحقیقات دیدیم نمی گردد آن کار را کرد و برای روایت داستان زندگی اش حداقل باید سریالی 100 تا 120 قسمتی ساخت، اما ما برهه ای از زندگی بی بی مریم را انتخاب و سعی کردیم مجموعه ای 12 قسمتی بسازیم.

وقتی تماشاگر می بیند بی بی مریم با انگلیس و روس می جنگد، حس می نماید که به این دلیل ساخته شده که امروز هم مقاومتی دیگر در جریان است.

خیلی ها می گویند آن بیگانه ستیزی بی بی مریم و مواردی از این دست به این دلیل مورد تأکید قرار گرفته که در شرایط سیاسی فعلی به نوعی به تهییج مردمان دست زده گردد. شما واقعا به چنین چیزی فکر می کردید؟

این که عامدانه بخواهم این کار را انجام دهم، نه. ببینید! بیگانه ستیزی ویژگی مشترک تقریبا تمام قهرمانان و اساطیر تاریخی ماست. ما الان حدود یک ونیم قرن است با انگلستان درگیریم و پیش از آن با پرتغال و مغول و اقوام و کشور های دیگر.

این تاریخ است که قهرمانانی از جنس بی بی مریم می سازد، چون در این تاریخ پر از مقاومت، تقریبا تمام قهرمانان پیشینه ضد استعماری دارند. همین هم باعث می گردد روایت داستان آن قهرمان به روز گردد. به همین دلیل هم هست که وقتی تماشاگر می بیند بی بی مریم با انگلیس و روس می جنگد، حس می نماید که به این دلیل ساخته شده که امروز هم مقاومتی دیگر در جریان است.

یکی دیگر از مواردی که در خصوص بانوی سردار گفته شده، نگاه سریال به یک زن مستقل قهرمان است.

این نیز در تاریخ ما به وفور دیده می گردد. تاریخ ایران برعکس چیزی که غربی ها رواج داده اند، پر از شخصیت هایی مثل بی بی مریم است؛ ده ها قهرمان از این جنس.